Sual: Havale kabul eden ile havaleyi alan uyuşarak, havale olunan borçtan az veya çok verirse, havale verenden, bu verdiği mikdarı isteyebilir mi?
Cevab: Havale kabul eden ile havaleyi alan uyuşarak, havale olunan borçtan az verirse, havale verenden, bu verdiği mikdarı isteyebilir. Havale olunan mikdarı isteyemez. Çok verirse, havale olunan mikdardan fazlasını isteyemez.
Yani A, B’ye olan 100 lira borcunu C’ye havale ediyor. C, ödediği bu parayı sonra dönüp A’dan alacaktır. B ile C anlaşıp 80 lira veya 120 lira ödediği zaman, A’dan bu kadar para ister, havale olunan 100 lirayı isteyemez. Eğer ödediği 80 lira ise bir mesele yoktur. Çünki havale kabul eden, havale veren borçlunun halefidir, onun yerine geçer, onun haklarını kullanır. Ama 120 lira ödemesi A’ya iradesi dışında bir külfet getirir.
Havaleyi alan, kabul edeni ibra, yani borcunu helâl ederse, havaleyi kabul eden, havale verenden bir şey isteyemez. Fakat, havaleyi alan, kabul edene hediye ederse, kabul eden, havale verenden, havale olunanı isteyebilir. İşte, bankaların, tüccarların, bono, sened kırmaları bunun için caiz değildir.
Nitekim İbni Abidin bu hususta şöyle diyor: Havale kabul eden, havale edenden, havale olunan mikdarı isteyebilir. Havale alanla anlaşarak daha az vermişse, havale olunan mikdarı değil, verdiğini isteyebilir. (Arapça metn, Cild: IV, Sahife 305)
8 Ağustos 2011 Pazartesi