Sual: Vekaletle kurban nasıl kesilir?
Cevab: Kurban bir ibadettir. Kurbana vekil olmak da bir ibadettir. Her ibadetin şartlarını öğrenip ona göre amel etmek farzdır. Aksi takdirde ibadet yerine gelmeyeceği gibi, kurban sahibi de müvekkil de vebal altına girerler. Eğer şartlarını öğrenip buna göre amel ederlerse, çok sevap kazanırlar. Kurban organizasyonunda dikkat edilecek hususlar şunlardır:
1-Bu hayvanları, fakirlere veya hayır, yardım cemiyetlerine diri olarak veya parasını sadaka vermek kurban olmaz. Kesmek vaciptir. Kurbanı satın alması, kesmesi ve etini dağıtma ve bunları dilediğine de yaptırması için birini vekil etmek ve parasını veya diri hayvanı bu vekile vermek caizdir. Vekili keserken başında bulunmak müstehaptır.
2-Kurbanını bir hayır cemiyetine hediye etmek isteyen kimse, kurbanını veya parasını götürüp, bu işle vazifeli memura teslim ederken, “Allah rızası için, bayram (veya adak veya akika veya şükür) kurbanımı almaya, aldırmaya, kesmeye, kestirmeğe, etini ve derisini dilediğine vermeğe seni umumi vekil ettim” demelidir. Memur, satın alacağı kurbana bir numara bağlar. Bu numarayı ve kurban sahibinin ismini deftere yazar. Kesilirken, sahiplerinin ismini söyleyerek kasapları vekil eder.
3-Vekilin kim olduğu belli olmalıdır. Vakıf veya cemiyet, iş çokluğuna göre birkaç kişiyi vekil olmak üzere arzeder. Müvekkil bu isimleri ayrı ayrı vekil eder. Her biri gücü yettiği sayıda kişinin kurban işini halleder.
4-Vekil, kendi malını müvekkile satamaz. Binaenaleyh vekâlet almadan, kurban olacak hayvanları satın almışsa, bunları bayram günü vekâleti hasebiyle kesemez. Çünki bu hayvan, müvekkilin mülkü olmaz. Kurbanın sıhhatinin şartı, hayvanın kurban kesecek kişinin mülkü olmasıdır. Ya hayvan sahibi ile anlaşır; kurbanı müvekkili/müvekkilleri adına satın alır; boyuna numara bağlar; kurban kesileceği zaman gidip, keser/kestirir. Hayvanı kendi adına satın alırsa; bunları müvekkiline satamaz veya onun namına kurban olarak kesemez. Almışsa, bunları bir adamına topluca satar ve teslim eder. Kurban kesileceği zaman, o kişiden satın alıp, keser. Sonra alacağını borcuna mahsup eder. Mesela 100 vekâlet toplasa, 100 hayvan satın alır. Her birini bir müvekkiline tahsis eder. Zamanı gelince keser/kestirir.
5-Satın aldığı kurbanı, müvekkiline hibe/hediye edemez. Zira hibe kabz (teslim) ile tamam olur. Burada ise teslim mevzubahis olmadığı için, hayvan, müvekkilin mülkü olmaz. Dolayısıyla kurban sahih olmaz. Hayvanları kendi güvendiği adamına aldırsa; bu kişi kesilirken bu hayvanı vekâlet verene hediye etse yine olmaz. Çünki kabz olmayınca mülk olmaz.
6-Bir kimse, kendi koyununu başkası için kurban ederse, o emretse de, etmese de caiz olmaz. Çünki başkası için, onun, mülkü olan hayvan kurban edilebilir. Bu kimsenin, kendi hayvanını başkasına veya onun vekiline hediye etmesi, onların da kabz etmesi, yani teslim alması, sonra bunu vekil ederek geri verip kestirmeleri lazımdır. Başkasının hayvanını ondan habersiz, onun için kurban etmek caizdir. Başkasının hayvanını, ondan izinsiz, kendi için kurban eden, sonra kıymetini öderse, caiz olur.
7-Vekil, sahibinin izni ile başkasını vekil yapabilir. Kurban satın almaya vekil olan, başkasını vekil edebilir. Bu ikinci vekil bir başkasını vekil edemez. Ederse, müvekkile sorulup, iznini almak icap eder. yoksa kurban satın alınmış olmaz.
8-Kurbanı kesen kimsenin müslüman olması ve Allah’ın ismini söyleyerek kesmesi şarttır. Birinci mutlak; ikincisi mezheplere göre ihtilaflıdır.
9-Kurban ücreti, kurban+vekâlet+kesim masrafı diye tahsil edilmelidir. Çünki vekâlette ücret konuşulmamışsa, yaptığı iş teberrudur; ücret isteyemez. Kurban bedeli şu kadar deyip, daha ucuza alınmışsa, artan para müvekkilin hakkıdır; vekilin değil. Fetava-yı Hindiyye de açıkça yazıyor; vekil malı ucuza alırsa bu tenzilat müvekkile ait olur. Ancak bunun hilafına hareket edilirse, bu kurbanın sıhhatine halel getirmez.
10-Kurban vekili, kurbanın etini veya derisini satamaz. Ancak fakire verebilir veya kendisi yiyebilir ve kullanabilir.
11-Kurban vekâleti, hayvanı satın almada mühimdir. Kesenin vekil edilmesi şart değildir. Çünki kesmek vekâlet işi değildir. Bir kimse bir başkasının kurbanlığını onun izni veya emri olmadan kesse, kurban tamamdır.
12-Ekseri marketlerin yaptığı, “keseriz, kaç kilo gelirse o kadar tahsil ederiz” şeklinde satış fâsiddir. Kurbanın bedelinin başta belli olması lazımdır. Fâsid satış ile alınan kurbandan sevap hâsıl olmaz.
5 Temmuz 2021 Pazartesi