Sual Başlıkları

Sual: Denizin çekilmesiyle kıyıyı terk eden sahil sularından geride kalan toprak parçası kime aittir?

Cevab: Fıkıhta kaidedir, bir toprak parçasının maliki, bu toprağın harimine de maliktir. Yani etrafında kimsenin giremeyeceği bir yer vardır. Sahiller böyledir. Su çekilirse, tabii olarak burada bitişik toprağın maliki mülkiyet kurabilir. Buna ihya denir. Kaldı ki sahiller zaten bitişik karanın mülkiyetine dâhildir.

23 Aralık 2011 Cuma

Sual: Sahipsiz bir eşya veya mal bulduğumuz zaman ne yapmalıyız ya da eşyanın üzerinde ismi yazıyorsa ne yapmalıyız?

Cevab: Sahipsiz eşya bulanındır. Sahibi bilinmeyen eşya ise lukatadır. Bulan ilan eder. Üzerinde ismi yazıyorsa, arar. Sahibi çıkınca verir. Sahibi çıkmazsa fakirlere verir. Kendisi fakirse kullanır. Çok ufak bir şeyse sahibini aramasına gerek olmaksızın her halde kullanabilir.

9 Şubat 2012 Perşembe

Sual: Yerde bulduğumuz bir şey bizim olur mu?

Cevab: Bir-iki lira, bir mendil, tek bir hurma tanesi gibi sahibinin aramayacağı kıymetsiz bir şey değilse lukatadır. Bulanın olmaz. Yerden alması müstehabdır. İlân edip sahibini arar. Çıkmazsa fakirlere verir. Fakirse kendi de kullanabilir.

6 Nisan 2012 Cuma

Sual: Çöpe veya sokağa atılan, az çok değerli bir malı bulan kullanabilir mi?

Cevab: Sahibi vazgeçmiş demektir. Sahipsiz mal olur. İhraz ile mülkiyet kazanılır.

12 Ağustos 2012 Pazar

Sual: İşyerimde üç ay evvel altın bir kolye buldum. Bir sene saklayıp fakirlere verecektim. Kardeşim iş yerimi dekore ederken bir yere kaldırmış. Nereye koyduğunu hatırlamıyor. Bu halde ne yapmak gerekir?

Cevab: Lukata, bulanın elinde emanettir. Sahibi çıkana kadar bekler. Çıkmazsa fakirlere verir. Kendi fakirse kullanır. Kasdı olmaksızın zayi olmuşsa, ödemesi gerekmez.

21 Aralık 2012 Cuma

Sual: Define kime aittir?

Cevab: İslami define ise, yani üzerinde tuğra ve sair İslami işaretler varsa, lukatadır. Sahibi bulunamazsa, beytülmale verilir. Şimdi beytülmal olmadığı için fakirlere verir, bulan fakirse kullanabilir. Şafii’ye göre bulan fakir olmasa da kullanabilir. Gayrı İslami define ise, üzerinde Bizans ve saire işaretleri varsa veya hiç işaret yoksa ise, arazinin fetihteki ilk sahibinindir. O ve varisleri bulunamazsa, arazi sahibi de kendisinin olduğunu iddia etmezse, “Bu benimdir, ben koymuştum” dememişse, beytülmale kalır. Şimdi beytülmal olmadığı için yine lukata hükmündedir. Yani fakirlere verilir, bulan fakirse veya beytülmalden hakkı olan ilim talebesi, âlim, dul, yetim gibi bir kimse ise, kullanabilir. Şafii’ye göre bulan fakir olmasa da kullanabilir.

6 Ocak 2013 Pazar

Sual: Mezarlıkta yetişen meyve yenilebilir mi?

Cevab: Kabristanda bulunan ağaç, orası kabristan yapılmadan evvel yetişmiş ise, toprak sahibinin mülküdür. Ağacı ve meyvelerini dilediğine verir. Sahipsiz toprak olup, halk tarafından kabristan yapılmış ise, ağaçlar, meyveler ve toprak, önceden gelen âdete göre kullanılır. Ağaçlar, kabristan yapıldıktan sonra yetişmiş ise, bunları diken malûm ise, o kimsenin mülkü olurlar. Bunları ve meyvelerini fakirlere sadaka verir. Dibe düşmüş çürüyecek meyveleri sahibinin izin vermediği bilinmedikçe alıp yemek câizdir. Fakirse her halde yiyebilir. Ağaçlar, kendiliklerinden yetişmiş iseler, diken kimse bilinmiyorsa, hâkimin kararı ile amel olunur. İsterse, sattırıp, parasını kabristanın ihtiyaçlarına sarf ettirir. Vakıf kabristandaki ağaçlar, meyveler, vakfın şartına göre kullanılır. Şartı bilinmiyorsa, hâkimin kararı ile amel olunur. Bugün için şer’î hâkim olmadığından, sahipsiz toprak veya lukata gibi muamele görür. (Hindiyye-Kerâhiyyet bahsi)

22 Şubat 2013 Cuma

Sual: Otobüste iki kişinin akbilleri karışsa, eline geçen başkasının akbilini kullanmak kul hakkı olur mu?

Cevab: Sahibini aramalıdır. Bulamazsa, fakir ise kullanabilir.

7 Aralık 2016 Çarşamba

Sual: Yolda giderken 5-10 lira gibi yahut daha küçük miktarlarda para bulsak ne yapmak gerekir?

Cevab: Yerden almalı, fakir ise kullanmalı; değilse fakire vermelidir. Sahibinin aramayacağı çok zannedilen tek bir meyve, mendil, çok az para gibi basit lukatalar böyledir. Yolda bulduğu hurmayı gösterip “Bu kimin?” diye arayan birini, Halife Ömer, “Ye onu ey ham sofu!” diye azarlamıştır.

1 Şubat 2018 Perşembe

Sual: Havaalanında unutulan eşyaları satan bir dükkândan alışveriş yapmak caiz midir?

Cevab: Lukata olup, muayyen zamanda aranmadığı için mülk edinilebilir. Caizdir.

25 Temmuz 2019 Perşembe

Sual: Havuza atılan paraları toplamak caiz mi?

Cevab: Havuz sahibinin hakkıdır. Umumi havuz ise, bulanındır.

7 Şubat 2020 Cuma

Sual: Denizde düşürülen yüzük, kolye benzeri değerli eşyaların bulunması hâlinde ne yapmak icab eder?

Cevab: Lukata sayılır. Usulüne göre ilan edip sahibini aramalıdır. Sahibi çıkmazsa fakire verilir. Kendisi fakirse kullanabilir. Bu işi meslek edinmek caizdir.

7 Şubat 2020 Cuma

Sual: Kayıp eşya bürosundaki eşyaların hükmü nedir?

Cevab: Lukata hükmündedir. Usulüne göre ilan edip sahibini aramalıdır. Sahibi çıkmazsa fakire verilir. Kendisi fakirse kullanabilir. Böyle malı satın almak da caizdir. Sahibinin çıkmadığı bellidir.

7 Şubat 2020 Cuma

Sual: Bir kimse tavukları arasında yabancı bir tavuk görse ne yapmalıdır?

Cevab: Tavuk, lukatadır. Muhafaza eder. Sahibi çıkınca verir. Çıkmazsa fakirse kendi kullanır. Değilse fakire verir. Sahibi gelirse tazmin eder. Şâfiî mezhebine göre fakir olmasa da kendisi mülk edinebilir.

20 Ağustos 2020 Perşembe

Sual: Lokantada masadan kalkanların ellemediği yiyecekleri yemek caiz midir?

Cevab: Terkedilmiş malı ihraz yoluyla mülk edinmek caizdir.

29 Eylül 2020 Salı

Sual: Bazı mağazalar gümrüğe takılmış unutulmuş mamulleri alıp satıyor. Bunları almakta dinen bir mahzur var mıdır?

Cevab: Caizdir.

29 Eylül 2020 Salı

Sual: Yeni kiraladığımız evde eski kiracıların bıraktığı çalgı aletlerini ne yapayım?

Cevab: Terk ettikleri kati ise mülk edinip satabilir veya imha edebilirsiniz.

12 Ekim 2020 Pazartesi

Sual: Lokantacıyım. Müşteri yemek siparişi veriyor; parasını ödüyor; ama almadan gidiyor. Bu yemeği ne yapmalıdır?

Cevab: Terk edilmiş sahipsiz mal hükmündedir. İhraz yoluyla mülkiyet kazanılabilir. Sadaka verir. Kendi de yiyebilir. Başkasına da satabilir.

8 Temmuz 2021 Perşembe

Sual: Hanefi’de lukata malı neden sadece fakir kullanabiliyor da Şafii de zengin de kullanabiliyor?

Cevab: “Lukata sahibi çıkmazsa, tasadduk etsin” mealindekini Ebu Hureyre hadisini Hanefiler; “Sahibi çıkmazsa istifade et” mealindeki Zeyd hadisini diğerleri delil almıştır.

28 Temmuz 2021 Çarşamba

Sual: Eski evimizde 1980’den kalma para çıktı. Bunun zekâtı olur mu?

Cevab: Bu mal, bulanın mülkü olmaz. Lukata hükmündedir. Sahibini bulamazsa, bulan fakirse mülk edinebilir. Şafiiye göre fakir olmasa da mülk edinebilir. Eğer bu para evin evvelki sahibi olan atalarına aitse, miras sayılır. Varislerin olur. Bu paranın zekatı verilmez. Mal-i dimardır. Ancak ele geçtikten sonra nisaba katılır.Eğer tedavülden kalkmışsa, hiç zekatı verilmez

14 Eylül 2021 Salı

Sual: Yolda bulduğum parayı fakir olduğum için harcadım. Daha sonra zengin olunca fakire vermek gerekir mi?

Cevab: Hayır.

28 Ekim 2021 Perşembe

Sual: Dükkânda bir müşteri çerezini unuttu. 20 gündür gelmiyor. Ne yapmak gerekir?

Cevab: Fakirseniz yersiniz, değilse fakire verirsiniz. Gelirse ödersiniz.

2 Kasım 2021 Salı

Sual: Devlet dairesinde atılan bir malzemeyi alıp kullanmak caiz midir?

Cevab: Evet. Terkedilen (çöpe atılan) mal, malikin mülkiyetinden çıkar, bu ihraz ile mülk edinilebilir.

30 Mart 2022 Çarşamba

Sual: Bir talebe, iftardan sonra masalarda kalan iftariyelikleri toplaması caiz olur mu?

Cevab: Ev sahibi razıysa veya atılacağı kati ise caiz olur.

26 Nisan 2022 Salı

Sual: Geri dönüşüm fabrikasında çalışan biri, imha için marketlerden gelen ve son kullanma tarihi geçmeyen mamulleri ziyan olmasın diye yiyebilir mi?

Cevab: Caizdir. Terk edilmiş malın mülkiyeti, ihraz ile kazanılabilir.

8 Mayıs 2022 Pazar

Sual: Bir kimsenin kuşu kaçsa, bir-iki ay sonra aynı renkte bir kuşu bulsa, bunu sahiplenebilir mi?

Cevab: Başkasına ait ise lukatadır, sahiplenemez. Sahibi çıkana kadar bakabilir.

19 Mayıs 2022 Perşembe

Sual: Pazarda pazar arabalarının aynı olmasından mütevellit karışıklık olmuş. Eve gelince durum fark edildi. Karşıdaki kişiyi de bulamadık. Bu malların hükmü ne olur?

Cevab: Lukata olur. Sahibini bulamazsanız sadaka verirsiniz. Fakirseniz siz de yiyebilirsiniz.

19 Mayıs 2022 Perşembe

Sual: Lukata (buluntu mal) eğer bozulabilecek bir şey ise ve bulan zengin ise sahibi de çıkmazsa yiyebilir mi?

Cevab: Hindiyye’de der ki: “Şayet lukata, üzüm tanesi ve benzerleri gibi üzerinden bir veya iki gün geçince bozulacak bir şey olursa, bulan şahıs, ister zengin, ister fakir olsun alıp yer.” Sahibi gelse ve malını istese fakat bedelinde anlaşamasalar, rayici esas alınır. Bu baklava ise, bu hâliyle satılsa kaç para verirlerse, yiyen bu kadar tazmin eder. Yoksa sahibinin baklavacıya ödediğini değil. Çünki lukata beytülmale verilse, satılacaktır.

25 Haziran 2022 Cumartesi

Sual: Dikmek için kumaş veren birisi, ortadan kaybolsa, terzi bu kumaşı kendisi için dikebilir mi?

Cevab: Lukatadır. Bir müddet elinde tutar. Sonra bir fakire sadaka verir. Fakirse kendisi de kullanabilir. Dönerse kumaşı tazmin eder.

21 Aralık 2022 Çarşamba

Sual: Evde kimin olduğu bilinmeyen bir mont var. Bunu giymek caiz olur mu?

Cevab: Lukata hükmündedir. Sahibi bilinmiyorsa veya bulunamıyorsa, ev sahibi fakirse giymesi caiz olur; değilse fakire verir. Sahibi dönerse, tazmin eder.

8 Ocak 2023 Pazar

Sual: Camide ayakkabılarını başkası giyip giden birisi, yerine konan ayakkabıları ne yapar?

Cevab: Giyebilir. Sahibi çıkınca değişir. Çıkmazsa fakirse giymeye devam edebilir. Değilse fakire sadaka verir.

8 Ocak 2023 Pazar

Sual: Denize dalan biri dipte gözlük, saat ve saire bulsa, bunları getirip plajda kıyıya assa mahzuru var mıdır?

Cevab:
Bunlar lukatadır. Alınca herhangi bir yere konamaz veya atılamaz. İlan etmek ve saklamak icap eder. Sahibi çıkarsa verilir. Çıkmazsa fakirlere sadaka edilir. Bulan fakirse kullanabilir. Böyle yapan sevap kazanır.

8 Temmuz 2023 Cumartesi

Sual: Soğan ekili bir tarladan soğanlar toplanmış, ardında tek tük kalan soğanları sahibinin veya toptan satın alan kişinin haberi olmadan almak caiz midir?

Cevab: Hayır. Bunlar ve götürürken yola dökülenler terk edilmiş mal sayılmaz. Ama çöpe atılanları almak caiz olur.

16 Ekim 2023 Pazartesi

Sual: Yolda 10 kuruş gibi para bulan ne yapar?

Cevab: Sahibinin aramayacağı kıymette malı bulan kullanır. Lukata sayılmaz. Elinde bir hurma tanesini gösterip bunu kim düşürdü diyen birini, Halife Hazret-i Ömer, ye onu ham sofu diye ikaz etmiştir.

16 Ekim 2023 Pazartesi