Hazret-i Peygamber, “Ey Allahın kulları! Hasta olunca, tedâvî ettiriniz! Çünki Allahü teâlâ, hastalık gönderince, ilâcını da gönderir” buyuruyor. Müslüman, mütehassıs tabip, şifa vereceğini ve başka ilacı olmadığını söyleyince, hastanın idrar, kan, şarap içmesi, leş yemesi câiz olur. Ulemâ, Hazret-i Peygamber’in, “Allah, haram kıldığı şeyde, şifâ yaratmamıştır” hadîsini, şifâlı olduğu kesin bilinmeyen haramlara hamletmişlerdir. Kadının sütünü satmak bâtıldır. Müslüman ve mütehassıs tabib (tabib-i müslim-i hâzık), kadın sütünün muhakkak iyi edeceğini ve başka ilacı olmadığını söylerse; hastanın, kadın sütü içmesi ve satın alması câiz olur. Kan vermek de böyledir.  Bir organı kurtarmak, hayatı kurtarmak gibi zarurîdir. Çocuğun yaşayacağı ümid edildiği zaman, çocuğu annesinin karnından çıkarmak için, ölmüş olan annesinin karnını yarmak câiz olur. İmam-ı A’zam Ebû Hanîfe, bu sebeple, bir kadının karnının yarılmasını emretmiş, kurtarılan çocuk çok zaman yaşamıştır. (İbn Âbidin; İbn Nüceym, Eşbah).
“Ben öldükten sonra, kanımın ve organlarımın, hastalara, yaralılara verilmesini istiyorum” demek câiz değildir. Çünki organlarını vakfetmek, hibe etmek, âriyet vermek yahud vasıyyet etmek câiz değildir. Bunların üçünün de sahîh olabilmeleri için, mütekavvim mal ile yapılmaları lâzımdır. Hür insan ve hiçbir parçası mal değildir. Harbde esîr alınan kölenin ve câriyenin, yalnız canlı olan bütün bedenine mal denilmiş ise de, organları ve ölüleri mal sayılmamıştır. “Ben öldükten sonra, kanımın, uzuvlarımın bir müslümana verilmesinde zaruret olursa, verilmesi için, izin veriyorum” demek câiz olur.
Organını vermiş olan kimse, ölümden sonraki dirilişte bu organdan mahrum kalmaz. İmam Gazâlî hazretleri, “Bir insanın çeşitli yaşlarındaki bedenleri başka başka oldukları gibi, aynı boy ve şekilde, fakat başka zerrelerden yapılmış bir bedenle kabirden kalkacaktır. Bu yazımız anlaşılınca, insan insanı yerse, yenilen organın, hangi insan ile yaratılacağı, yiyen ile mi, yoksa yenilen ile mi birlikte yaratılacağı gibi sorulara lüzum kalmaz. Çünki, o uzuvların kendi değil, benzerleri yaratılacaktır” buyurmaktadır (Kimya-yı Seadet).
Günahı işleyen organ değil, beyin ve kalbdir. Bu sebeple organı veren mesul olmaz. Kan ve organın verildiği kimsenin Müslüman olup olmaması da bir ehemmiyet taşımamaktadır. İnsanlar Allah’ın ev halkıdır. “Allah’ın mahlûklarına acıyana, Allah da acır” hadîs-i şerifi meşhurdur. Kaldı ki gayrımüslimin sonradan Müslüman olup olmayacağı bilinmez.

Bir başka mütalaaya göre, memur/işçi/esnaf bu işe girdiğinde, maaşının/ücretinin/gelirinin bir kısmının kendi rızası dâhilinde kesilmesini; muayyen bir zaman sonra kendisine ödenmesini, kendisi öldükten sonra da kanunun tayin ettiği kişilere ödenmesini kabul etmektedir. Şu halde bu maaş ve ikramiye şer’î miras olmaz. Kanun kime verdiyse onun hakkıdır. Fakat burada da şöyle bir müşkile vardır. Sigorta akdi fasid bir akiddir. Ancak fasid akid darülharbde icra edilince, sahih hüküm doğurur. Kesintiler sosyal güvenlik müessesesine aittir; ikramiye ve maaş ödemeleri ise emekli ile öldükten sonra sigorta poliçesinde yazanlara aittir.

Bugünki emeklilik sistemi İslâm hukukuna uygun değildir. Devlet ve millet için de ağır bir yüktür. Herkes çalışabildiği kadar çalışır. Çalışamayacak hale gelince, servetini yer. Serveti yoksa, nafakası üzerine farz olanlar (çocukları vs) bakar. Bu da yoksa beytülmalin dördüncü kaleminden buna örfe uygun bir maaş verilir. Osmanlılarda bu iş için kurulmuş para vakıfları vardır. Orta sandığı denir. Esnaf, yeniçeri, haremağası gibi meslek grupları, bu içlerinden bir kişinin, mensuplarının çalışamayacak olanlarına maaş, hastalarına bakım, kredi muhtaç olanlara kredi gibi şartlarla kurulan para vakfına teberruda bulunur. Bu orta sandığı, mevcut paranın bir kısmını tenmiye eder, muamele yoluyla nemalandırır. Nemasından, muhtaçlara emekli maaşı öder.

Nine 1/8 hissedardır. Bu hissede ninenin varsa diğer varislerinin hissesi bakidir. Çıkıp gelince ödenir. Ancak bunların bulunmaması mümkün değildir. Nüfus müdürlüğünden bunların isimleri ve adresleri kolayca bulunur ve kendilerine tebligat yapılır. Aksi takdirde kul hakkı olur.

Eshab-ı feraizden olarak 1/8 zevce ve 1/2 kız alır. Gerisi asabe olarak hayattaki erkek kardeşindir.

Alabilir.

Hepsini eshab-ı feraiz olan kızı alır.

Anne ve babaları yok ise, başka kardeşi de yok ise, bütün miras erkek kardeşindir. Yeğeni varis değildir. Ama halalar, buna hediye verebilir; aynısını diğer akrabalarına da vermek mecburiyetinde değildir. 

Nikah bitiyor ama varislik ayrı bir müessesedir. Ona bakarsanız ölümle şahsiyet ve malları üzerindeki tasarruf hakkı da biter, ama vasiyet etmişse, yerine getiriliyor.

Başka erkek akraba yoksa (amca oğlu vs) 2/3 kızlar, 1/3 anne baba bir kızkardeş alır. Kendisinden evvel ölen diğer kızkardeşinin çocuklarına miras düşmez.

Bu kimsenin mirası erkek ise 1/8 zevcesine, 2/3 kızlarına, geri kalanı da ölenin anne ve babasına, yoksa kardeşlerine, yoksa erkek kardeşinin çocuklarına, yoksa amcalarına ve amcasının oğullarına kalır. Kadın ise 1/4 zevcine, 2/3 kızlarına, geri kalanı aynı şekilde (erkekte olduğu gibi) yakın akrabalarına kalır. Yakın akrabaları uygun olmadığı için bunlara miras bırakmak istemeyen kimse, mallarının tamamını kızlarına ucuz bedelle satabilir. Ama kızlar razı olursa kendisi kullanmaya devam eder. Satış akdinde mülkiyet satışla geçer. Böylece öldüğü zaman kardeşleri miras alamazlar. Kanun zaten onlara miras vermemektedir.

Bir kimse malını dilediği kimseye bağışlayabilir. Evlatları arasında ayrım yapmak mekruhtur ama hibeye mani değildir. Böyle bir muamelenin iptali istenemez, buna dair davayı almak caizdir. Vasiyet etmişse, bu vasiyet, terekenin üçte birinden fazla ise veya varise yapılmışsa, diğer varisler dava açmışsa, vasiyet yapılanın davası alınmaz. 

Ev, tarla gibi taksimi mümkün olmayan maldaki hissesini taksim etmeden satmak da hediye etmek de caizdir. Taksimi kabil (para, buğday, kumaş gibi) müşterek maldaki hissesini taksim etmeden başkasına satmak caiz, ama hediye etmek caiz değildir. Zira hibe, hediye ancak teslim ile sahih olur. Burada teslim yoktur. Ancak varisler, her çeşit miras hissesini ayırmadan birbirine hediye edebilir. Zira mal hükmen onların elinde sayıldığından teslime hacet yoktur.

Bir kimse, murisin sıhhatinde velev ki bedel mukabili mirastan feragat etse bile, muris ölünce miras hissesini talep edebilir.